In het Gat van den Ham, een waterplas in de provincie Noord-Brabant, zijn deze maand zes naakthalsgrondels gevangen. Deze ontdekking betekent de introductie van een nieuwe vissoort in Nederland. Toch zijn experts bezorgd over de mogelijke gevolgen van deze exotische vis voor de inheemse natuur. Ecoloog Mick Vos waarschuwt dat de aanwezigheid van de naakthalsgrondel andere soorten zou kunnen verdringen.
Grondels zijn kleine vissen die voornamelijk op de bodem van rivieren leven. De naakthalsgrondel is al de derde exotische grondelsoort die sinds 2020 in Nederland is aangetroffen. Deze vangst vond plaats tijdens een onderzoek naar de natuur in de delta. Het is waarschijnlijk dat de naakthalsgrondels zich al op andere locaties in het Nederlandse zoetwater bevinden.
De aanwezigheid van de naakthalsgrondel en soortgelijke vissen in Nederland is te wijten aan menselijk handelen. Ze hebben oorspronkelijk hun habitat rond de Zwarte en Kaspische Zee. De aanleg van het Main-Donaukanaal in 1992 heeft echter geleid tot de verspreiding van deze vissoorten naar Nederland. Vos, een ecoloog bij de stichting Reptielen Amfibieën Vissen Onderzoek Nederland (RAVON), legt uit dat deze vissen de Donau naar de Rijn kunnen zwemmen en op die manier Nederland kunnen bereiken. Soms reizen exotische soorten ook mee met ballastwater van schepen, waardoor ze onbedoeld worden geïntroduceerd.
Hoewel de ontdekking van de naakthalsgrondel opmerkelijk is, brengt het ook een dubbel gevoel met zich mee, volgens Vos. Hij erkent dat het vinden van een nieuwe soort een bijzondere gebeurtenis is, maar hij maakt zich zorgen over de mogelijke ecologische schade die deze vis kan veroorzaken. Exotische soorten kunnen inheemse soorten verdringen en het lokale ecosysteem verstoren. Een vergelijkbaar scenario werd al waargenomen bij de zwartbekgrondel, die de inheemse rivierdonderpad heeft verdrongen door zich snel voort te planten en te concurreren om voedsel en leefgebied.
Net als de zwartbekgrondel plant de naakthalsgrondel zich snel voort, met aantallen eitjes variërend van 350 tot 2250. Onderzoek in Polen heeft aangetoond dat zelfs de rivierdonderpad kwetsbaar is voor de opkomst van de naakthalsgrondel. Deze exotische vissoort gedijt voornamelijk in langzaam stromend of stilstaand water nabij grote rivieren, wat resulteert in een ander leefgebied dan de meeste andere exotische grondels. Dit vergroot het risico van verdringing van inheemse soorten op nieuwe locaties.
Vos waarschuwt voor verdere verspreiding van de naakthalsgrondel in Nederland. Elke soort vervult een specifieke rol in de biodiversiteit en het ecosysteem. Een afname van de variëteit aan soorten kan het ecosysteem kwetsbaar maken. Het beheersen van deze vis in afgesloten wateren is misschien haalbaar, maar in het uitgestrekte netwerk van open rivieren is dit een uitdaging.
Om meer inzicht te krijgen in het gedrag van de naakthalsgrondel in Nederlandse wateren, roept RAVON op tot het melden van waarnemingen van deze vissoort. Het blijft onduidelijk of deze vis invasief zal worden en welke impact dit kan hebben op het lokale ecosysteem. Voorlopig is het een kwestie van afwachten en zien hoe deze nieuwe ontwikkeling zich zal ontvouwen.
Hoewel het niet eenvoudig is om deze vis te identificeren, kunnen mensen letten op de unieke eigenschappen ervan, zoals de schubloze hals en donkere diagonale banden op de flanken.